تکنیک های تحلیل کسب و کار : ۱۰ راهکار موثر برای رشد و موفقیت

تکنیک های تحلیل کسب و کار مجموعه‌ای از ابزارها و روش‌هایی هستند که تحلیل ‌گران برای جمع‌آوری داده‌ها، تفسیر اطلاعات، شناسایی مشکلات و ارائه راه ‌حل‌ها به‌کار می‌گیرند. این تکنیک‌ها طیف گسترده‌ای از روش‌ها را شامل می‌شوند، از مدل‌سازی فرآیندها و تجزیه ‌و تحلیل ذینفعان گرفته تا تحلیل داده‌ها و طراحی راه‌حل‌ها.

انتخاب تکنیک مناسب به ماهیت پروژه، پیچیدگی سازمان و اهداف خاص کسب ‌و کار بستگی دارد. این تکنیک‌ها نه‌ تنها به تحلیل‌گر کمک می‌کنند تا مسائل را به ‌خوبی درک کند، بلکه به تیم‌ها نیز امکان می‌دهند تا با همکاری و شفافیت بیشتری به اهداف تعیین‌ شده دست یابند.

در این مسیر، استفاده مؤثر از تکنیک‌ها می‌تواند موفقیت پروژه‌ها را تضمین کند و سازمان‌ها را در مسیر رشد و نوآوری هدایت کند.  در ادامه، مهمترین تکنیک‌ های تحلیل کسب و کار را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم. 

مطالب مرتبط : تحلیل کسب و کار چیست و تحلیلگر کسب و کار کیست؟ 

انواع تکنیک های تحلیل کسب و کار

تحلیل SWOT (نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها)

این تکنیک به تحلیلگران کمک می‌کند تا موقعیت فعلی سازمان را ارزیابی کرده و استراتژی‌های مناسبی طراحی کنند.  این تحلیل معمولاً به‌ عنوان پایه‌ای برای تصمیم ‌گیری استراتژیک استفاده می‌شود. 

• کاربرد: شناسایی نقاط قوت (Strengths)، ضعف (Weaknesses)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) در محیط کسب‌ و کار.
• نقاط قوت : ساده و کاربردی برای تدوین استراتژی‌های سازمان.
• نقاط ضعف : موانع داخلی که می‌توانند پیشرفت را محدود کنند، مانند بودجه محدود یا ضعف در بازاریابی.
• فرصت‌ها : شرایط خارجی مطلوب که می‌توان از آن‌ها بهره ‌برداری کرد، مانند ورود به بازارهای جدید.
• تهدیدها : عوامل خارجی که می‌توانند به سازمان آسیب برسانند، مانند رقابت شدید یا تغییرات قانونی. 

تحلیل PESTLE (عوامل محیطی خارجی)

PESTLE  ابزاری است که به بررسی عوامل خارجی که می‌توانند بر سازمان تأثیر بگذارند، می‌پردازد.   این تکنیک به تحلیلگران کمک می‌کند تا شرایط خارجی را ارزیابی کرده و تصمیماتی متناسب با محیط اتخاذ کنند.

این تحلیل به شش بعد تقسیم می‌شود:

• سیاسی (Political) : سیاست‌های دولتی، قوانین، و مقررات.
• اقتصادی (Economic): نرخ تورم، نرخ بهره، و شرایط بازار.
• اجتماعی (Social) : تغییرات در رفتار مصرف‌ کنندگان و روندهای جمعیتی.
• تکنولوژیکی (Technological) : نوآوری‌ها و پیشرفت‌های فناوری.
• قانونی (Legal): قوانین کار، حقوق مصرف‌ کننده، و مقررات تجاری.
• محیطی (Environmental) : نگرانی‌های زیست‌ محیطی و تأثیرات تغییرات اقلیمی.

تحلیل شکاف (Gap Analysis)

این تکنیک تحلیل کسب و کار ، برای شناسایی فاصله میان وضعیت فعلی سازمان و وضعیت مطلوب آن استفاده می‌شود. 

 مراحل: 

• تعریف وضعیت فعلی: مستند سازی فرآیندها، عملکردها، یا وضعیت موجود.
• تعیین وضعیت مطلوب: شناسایی اهداف یا نیازهای مورد نظر.
• تحلیل فاصله: بررسی موانع و مشکلاتی که باید برای رسیدن به اهداف رفع شوند.

 مثال: شرکتی که می‌خواهد سهم بازار خود را از ۱۰ درصد به ۲۰ درصد افزایش دهد، از تحلیل شکاف برای شناسایی اقدامات لازم بهره می‌گیرد. 

نقشه ‌برداری فرآیند (Process Mapping)

این تکنیک یکی از تکنیک های تحلیل کسب و کار است که به تحلیلگران کمک می‌کند تا جریان کارها و فرآیندها را به ‌صورت تصویری نمایش دهند. 

 ابزارها: 

• نمودارهای جریان (Flowcharts) : برای نمایش گام‌های یک فرآیند.
• BPMN (Business Process Model and Notation) : یک استاندارد برای مدل ‌سازی فرآیندهای پیچیده. 

 ابزارها: 

• نمودارهای جریان (Flowcharts) : برای نمایش گام‌های یک فرآیند.
• BPMN (Business Process Model and Notation) : یک استاندارد برای مدل ‌سازی فرآیندهای پیچیده. 

مدل ‌سازی داده (Data Modeling)

از تکنیک تحلیل کسب و کار مدل‌ سازی داده‌ها، برای درک بهتر روابط میان اجزای مختلف داده‌ها، شناسایی الگوها و ارائه بینش برای تصمیم ‌گیری استفاده می‌شود. 

 انواع مدل‌ها: 

• مدل مفهومی (Conceptual Model) : نمایش کلی داده‌ها و روابط آن‌ها.
• مدل منطقی (Logical Model): جزئیات بیشتری از ساختار داده‌ها و ارتباطات آن‌ها.
• مدل فیزیکی (Physical Model) : نحوه ذخیره ‌سازی داده‌ها در پایگاه داده.

مثال: تحلیلگران در پروژه‌های فناوری اطلاعات از این تکنیک برای طراحی سیستم‌های مدیریت داده استفاده می‌کنند. 

ابزارها:

• Excel، Tableau، Power BI
• تحلیل آماری و مدلسازی داده‌ها

تحلیل ذینفعان (Stakeholder Analysis)

یکی از تکنیک های تحلیل کسب و کار، تحلیل زینفعان است. این تکنیک برای شناسایی افراد یا گروه‌هایی که بر پروژه تأثیر می‌گذارند یا از آن تأثیر می‌پذیرند، استفاده می‌شود و به مدیریت انتظارات ذینفعان کمک می کند.

مراحل:

• شناسایی ذینفعان کلیدی.
• تحلیل نیازها و انتظارات آن‌ها.
• طراحی استراتژی‌های مدیریت ارتباط با ذینفعان.

 کاربرد:   این تکنیک در پروژه‌های بزرگ برای اطمینان از همکاری و هماهنگی بین تمامی افراد مرتبط استفاده می‌شود.

ابزارها: ماتریس قدرت و علاقه (Power-Interest Grid).

تحلیل ارزش (Value Analysis)

تحلیل ارزش یک تکنیک تحلیل کسب و کار است که برای شناسایی و حذف هزینه‌های غیر ضروری در فرآیندها ، به صورتی که کیفیت و کارایی حفظ ‌شود، استفاده می‌شود. 

  مراحل: 

• تعریف عملکردها و اهداف.
• ارزیابی هزینه و سود هر عملکرد.
• حذف یا بهینه ‌سازی عملکردهای کم‌ ارزش.

 مثال: شرکت‌های تولیدی از تحلیل ارزش برای کاهش هزینه‌های تولید بدون کاهش کیفیت محصول استفاده می‌کنند. 

تحلیل هزینه-فایده (Cost-Benefit Analysis)

تحلیل هزینه-فایده یکی از تکنیک های تحلیل کسب و کار است که برای ارزیابی اقتصادی پروژه‌ها و تصمیمات استفاده می‌شود. 

مراحل: 

• شناسایی هزینه‌ها و مزایای پروژه.
• محاسبه کل هزینه‌ها و مزایا.
• مقایسه هزینه‌ها با مزایا برای تصمیم ‌گیری.

مثال: در یک پروژه فناوری اطلاعات، تحلیلگران از این تکنیک برای ارزیابی سودآوری سرمایه ‌گذاری در یک سیستم جدید استفاده می‌کنند. 

تکنیک ۵ چرا (۵ Whys)

تکنیک ۵ چرا، یک تکنیک تحلیل کسب و کار ساده اما قدرتمند است که برای یافتن علت ریشه‌ای مشکلات استفاده می‌شود.

 مراحل: 

• مشکل را مشخص کنید.
• پنج بار بپرسید “چرا” این مشکل رخ داده است.
• به پاسخ‌ها دقت کنید تا به علت ریشه‌ای برسید.

مثال: در یک خط تولید که توقف ناگهانی رخ داده، استفاده از تکنیک ” ۵ چرا” می‌تواند علت اصلی مانند خرابی یک دستگاه خاص را مشخص کند. 

تحلیل رفتار مشتری (Customer Behavior Analysis)

تکنیک تحلیل رفتار مشتری به شرکت‌ها کمک می‌کند تا نیازها و الگوهای خرید مشتریان را درک کنند. 

ابزارها: 

• تحلیل داده‌های فروش.
• بررسی نظرات مشتریان.
• استفاده از هوش مصنوعی برای پیش ‌بینی رفتار آینده.

 مثال: یک فروشگاه آنلاین با تحلیل رفتار مشتریان، محصولات پیشنهادی خود را بهینه می‌کند. 

مطالب مرتبط : کاربردهای تحلیل کسب‌ و کار – مثال‌های واقعی از کاربرد تحلیل کسب‌ و کار

هر یک از این تکنیک‌ها بسته به نوع پروژه و نیاز سازمان می‌تواند به صورت جداگانه یا ترکیبی مورد استفاده قرار گیرد. انتخاب تکنیک مناسب نقش کلیدی در موفقیت تحلیل کسب ‌و کار دارد.

 در ادامه به بررسی سایر تکنیک های تحلیل کسب و کار می پردازیم:

طوفان فکری (Brainstorming)

• کاربرد: تولید ایده‌های خلاقانه برای حل مسائل یا شناسایی نیازها.
• مزایا: تشویق به تفکر خلاق در تیم‌ها.

تحلیل نیازمندی‌ها (Requirements Analysis)

این تکنیک برای شناسایی، مستند سازی و مدیریت نیازهای پروژه ، استفاده می شود.

ابزارها:

• مصاحبه (Interviews)
• کارگاه‌های نیازمندی (Requirements Workshops)
• پرسشنامه و نظرسنجی (Questionnaires)

نقشه سفر مشتری (Customer Journey Mapping)

کاربرد این تکنیک برای تحلیل تجربه مشتری از ابتدا تا انتها در تعامل با محصول یا خدمات، است.

• مزایا: شناسایی نقاط تماس و بهبود تجربه مشتری.

تحلیل پنج نیروی پورتر

 ارزیابی رقابت در صنعت و تدوین استراتژی برای مدیریت فشار رقابتی ، از کاربردهای این تکنیک است.

عوامل:

• رقابت در صنعت
• تهدید تازه ‌واردان
• قدرت چانه ‌زنی مشتریان
• قدرت چانه ‌زنی تأمین‌ کنندگان
• تهدید محصولات جایگزین

مدل‌ سازی مورد استفاده (Use Case Modeling)

کاربرد این تکنیک، شناسایی نیازهای سیستم از دید کاربران است.

ابزارها:

• نمودارهای مورد کاربردی (Use Case Diagrams)
• شرح سناریوها

داستان ‌سرایی (Storytelling)

تکنیک داستان سرایی ، ارائه داده‌ها و اطلاعات به زبان ساده و داستان‌ گونه برای درک بهتر ذینفعان است. این تکنیک به ایجاد درک مشترک و شفافیت کمک می کند.

مدلسازی تصمیم ‌گیری (Decision Modeling)

طراحی مدل‌هایی برای ارزیابی تصمیمات و سناریوهای مختلف، از کاربردهای این تکنیک است.

ابزارها:

• درخت تصمیم ‌گیری (Decision Trees)
• ماتریس تصمیم

تحلیل ریسک (Risk Analysis)

تکنیک تحلیل ریسک برای شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک‌های احتمالی است.

 ابزارها:

• ماتریس احتمال و تأثیر (Probability-Impact Matrix)
• FMEA (Failure Mode and Effects Analysis)

نمونه‌ سازی (Prototyping)

تکنینک نمونه سازی یکی از تکنیک های تحلیل کسب و کار است که برای ایجاد مدل‌های اولیه از سیستم یا محصول، برای ارزیابی و جمع ‌آوری بازخورد، استفاده می شود. از مزایای ای تکنیک کاهش هزینه‌ها و افزایش دقت در ارائه نیازمندی‌ها است.

تحلیل بنچمارکینگ (Benchmarking)

از این تکنیک برای مقایسه عملکرد سازمان با بهترین‌های صنعت ها ، استفاده می شود. از مزایای آن به شناسایی فرصت‌های بهبود، می توان اشاره کرد.

 نمودار علت و معلول (Cause and Effect Diagram)

تکنیک تحلیل کسب و کار به روش نمودار علت و معلول ، برای شناسایی ریشه مشکلات استفاده می شود . با این روش، مسائل به ‌صورت ساختار یافته، حل می شود.

• ابزار: نمودار استخوان ماهی (Fishbone Diagram).

تحلیل سناریو (Scenario Analysis)

به کمک تکنیک تحلیل سناریو، سناریوهای مختلف و تأثیر آنها بر کسب ‌و کار، بررسی می شود. در نتیجه به برنامه ‌ریزی برای عدم قطعیت‌ها، کمک می کند.

مدیریت و تحلیل ارزش کسب ‌و کار (Business Value Analysis)

کاربرد این تکنیک، شناسایی و اندازه ‌گیری ارزشی است که پروژه یا تغییرات ایجاد می‌کنند.

• ابزارها: ارزیابی KPIs و ROI (نرخ بازگشت سرمایه).

جمع ‌بندی 

تکنیک‌ های تحلیل کسب و کار به تحلیلگران کمک می‌کنند تا تصمیمات هوشمندانه‌ تری بگیرند، فرآیندها را بهینه کنند و اهداف سازمان را تحقق بخشند.

مطالب مرتبط