در عصری که وب بیش از سه دهه برای مخاطب انسانی طراحی شده است، ظهور ایجنت های هوش مصنوعی که از طرف انسان‌ها مرورگرها را هدایت می‌کنند، تحولی شگرف رقم زده است. مقاله اخیر VentureBeat با عنوان «از کلیک‌های انسانی تا قصد ماشینی» نشان می‌دهد که وب ایجنت گرا (agentic web) و مرورگر هوش مصنوعی، چالش‌های عمیقی برای طراحی وب ایجاد کرده‌اند. اکنون سوال این است: چگونه باید طراحی وب را بازسازی کرد تا تجربه کاربری ماشینی نیز به خوبی تجربه کاربری انسانی شود؟
وب ایجنت گرا چیست؟
تعریف و چشم انداز
وب ایجنت گرا یا agentic web به عصری اشاره دارد که در آن ایجنت های هوش مصنوعی نه فقط «نمایشگر صفحات» بلکه «عامل انجام دهنده کارها» هستند؛ یعنی ماشین‌ها برای انسان‌ها در وب فعالیت می‌کنند. در این چشم‌انداز، طراحی وب باید به گونه‌ای شود که قصد عامل هوشمند یا “قصد ماشینی” (machine intent) را تشخیص دهد و به آن پاسخ دهد .
اجزای کلیدی طراحی برای ماشین
برای این که وب برای ماشین‌ها نیز مناسب شود، نیاز است که:
- ساختار معنایی (semantic structure) داشته باشد، یعنی HTML تمیز، برچسب‌های قابل فهم برای ماشین، و مارک آپ معنادار.
- فایل‌های راهنمایی برای ایجنت ها (مانند llms.txt ) وجود داشته باشد که ساختار سایت را برای ایجنت ها توضیح دهد.
- رابط‌ها و نقطه پایانی از پیش تعریف شده (action endpoints) برای کارهای مشترک فراهم باشد، مانند «submit_ticket» یا «search_flights» .
- رابط‌های استاندارد ایجنت محور (agentic web interfaces – AWIs) تعریف شود که ماشین‌ها بتوانند عملیات مشترک را روی وب انجام دهند.
چرا وب فعلی برای ماشین‌ها مناسب نیست؟
کلیک‌های انسانی؛ طراحی غالب وب
وب طی سال‌ها با فرض اینکه کاربر نهایی انسان است، ساخته شده است؛ صفحات برای “کلیک‌های انسانی” طراحی شده‌اند، نه برای “درک هدف عامل هوشمند”
ایجنت های هوش مصنوعی و رفتارهای غیرمنتظره
در آزمایش‌های انجام شده، ایجنت هایی مانند Comet دستورات پنهانی درون صفحات وب را بدون پرسش اجرا کرده‌اند. به‌عنوان مثال، در یک صفحه با متن سفید نامرئی برای انسان، این عامل دستور ارسال ایمیل را اجرا کرده است.
ساختار پیچیده وب در حوزه سازمانی
در بسترهای سازمانی (B2B)، مسیرهای کار پیچیده‌اند و ایجنت های هوش مصنوعی در تکرار این مسیرها دچار مشکل شده‌اند. به‌عنوان مثال، ایجنت برای انجام یک مسیر دو مرحله‌ای ساده در یک پلتفرم B2B چندین بار اشتباه کرده است.
امنیت و اعتماد در وب ایجنت گرا
خطرات ناشناخته
آزمایش‌های مختلف نشان داده‌اند که ایجنت ها بدون تشخیص مناسب، ممکن است اطلاعات حساس را افشا کنند یا دستورات مخفی را اجرا نمایند. این موضوع امنیت وب ایجنت محور را به یکی از نقاط چالش برانگیز تبدیل کرده است.
راهکارهای پیشنهادی
برای پاسخ به این چالش‌ها پیشنهاد شده است:
- ایجنت ها با کمترین سطح دسترسی (least privilege) اجرا شوند.
- قصد انسانی (user intent) از محتوای صفحه تفکیک شود تا دستورات پنهان نتوانند ایجنت را فریب دهند.
- ایجنت ها در محیط‌های جداسازی شده (sandbox) اجرا شوند تا دسترسی به داده‌های حساس محدود شود.
- فعالیت ایجنت ها دارای ثبت و گزارش (audit logs) باشد تا ارزیابی و پیگیری امکان‌پذیر باشد.
پیامدهای تجاری و فرصت‌ها
تغییر در معیارهای موفقیت وب
در وب ایجنت گرا ، معیارهای سنتی مانند «تعداد بازدید صفحه» یا «نرخ پرش» ممکن است جای خود را به «نرخ تکمیل وظایف» (task completion rate) و «تعامل با API » بدهند. سایت‌هایی که برای ایجنت ها طراحی نشده باشند، ممکن است «نامرئی» باقی بمانند.
طراحی وب برای انسان و ماشین
طراحی وب صرفاً برای انسان‌ها تمام آن چیزی نیست که آینده می‌طلبد؛ بلکه وبی که هم انسان‌ها و هم ایجنت های هوش مصنوعی بتوانند از آن استفاده کنند، مزیت رقابتی خواهد داشت. شرکت‌ها باید شروع به بازطراحی سایت‌ها و خدمات‌شان کنند تا در عصر وب ایجنت گرا پیشرو باشند.
نتیجه‌گیری
پیشروی به سمت وب ایجنت گرا (agentic web) یک تحول اساسی در نحوه تعامل ما با اینترنت است. اگر سازمان‌ها و توسعه دهندگان اقدام به طراحی مجدد وب سایت‌ها و خدمات دیجیتال خود برای «درک هدفمند ماشین» نکنند، ممکن است در این موج جدید بی بهره بمانند. اکنون زمان آن فرا رسیده است که ساختار معنایی وب، رابط‌های استاندارد ایجنت محور و سیاست‌های امنیتی ویژه ایجنت ها را در اولویت قرار دهیم.
اگر شما نیز می‌خواهید وب سایت یا سرویس خود را برای عصر ایجنت های هوش مصنوعی بهینه کنید، پیشنهاد می‌کنم مقاله کامل را از VentureBeat بخوانید و در ادامه با تیم فنی خود یک تحلیل «آمادگی وب برای ایجنت ها» انجام دهید. همچنین می‌توانید برای بررسی عمیق‌تر مفاهیمی همچون ” agentic browsing” یا “machine intent” با ما تماس بگیرید و از خدمات مشاوره‌ای مشاور.پرو بهره‌مند شوید.
