متدلوژی  Agile یا چابک یک روش توسعه نرم ‌افزار است که بر تکرار پذیری، همکاری نزدیک بین تیم‌ها و مشتریان و پاسخگویی سریع به تغییرات تأکید دارد. اجایل شامل مجموعه‌ای از چارچوب‌ها و روش‌ها مانند  Scrum، Kanban  و Extreme Programming (XP)  است که همگی اصول و ارزش‌های Agile را دنبال می‌کنند.

در دنیای پرشتاب فناوری اطلاعات، نیاز به روش‌هایی در توسعه نرم ‌افزار است که بتوانند به سرعت به تغییرات پاسخ دهند.

 روش‌های سنتی توسعه نرم ‌افزار، مانند مدل آبشاری (Waterfall)، اغلب قادر به پاسخگویی سریع به نیازها و تغییرات نیستند. در این میان، متدلوژی   چابک به عنوان یک روش انعطاف ‌پذیر و کارآمد برای توسعه نرم ‌افزار مطرح شده است.

متدلوژی اجایل پروژه‌ها را به چندین فاز پویا، تقسیم می‌کند. هر فاز به عنوان یک اسپرینت (Sprint) شناخته می‌شوند. پس از هر اسپرینت، تیم‌ها بازبینی و بازخوردی از عملکرد خود دارند تا در اسپرینت بعدی استراتژی خود را بهبود دهند. با تغییر مداوم اولویت‌ها و نیازهای مشتریان، متدلوژی اجایل به بهبود مستمر کمک کند.

در این مقاله، مروری کلی بر متدلوژی Agile داریم .همچنین اصول، مزایا و معایب متدلوژی چابک را بررسی می کنیم.

اگر مایاید درباره ی سایر متدلوژی های توسعه نرم افزار بدانید پیشنهاد می کنم مطلب زیر را مطالعه بفرمائید:

DevOps چیست؟ آشنایی با اصول DevOps به زبان ساده

مانیفست Agile (Agile Manifesto) چیست؟

مانیفست  یا بیانیه Agile سندی است که بر چهار ارزش و ۱۲ اصل برای توسعه نرم ‌افزار به روش متدلوژی اجایل تمرکز دارد. این سند در فوریه ۲۰۰۱ توسط ۱۷ توسعه ‌دهنده نرم ‌افزار، منتشر شد.

چهار ارزش متدلوژی Agile چیست؟

طبق مانیفست Agile، چهار ارزش اصلی مدیریت پروژه چابک عبارتند از:

1. افراد و تعاملات مقدم بر فرآیندها و ابزارها: تیم‌های Agile همکاری تیمی و تعاملات را بر انجام مستقل کارها ترجیح می‌دهند.
2. تولید نرم ‌افزار کاربردی مقدم بر مستندات جامع: نرم ‌افزار باید کار کند. کارهای اضافی مانند مستندات به اندازه توسعه نرم ‌افزار کاربردی اهمیت ندارد.
3. همکاری با مشتری مقدم بر مذاکره قرارداد: مشتریان در متدلوژی چابک بسیار مهم هستند. تیم‌ها اجازه می‌دهند مشتریان مسیر نرم ‌افزار را هدایت کنند. بنابراین، همکاری با مشتریان از جزئیات دقیق قرارداد مهم‌تر است.
4. پاسخگویی به تغییرات مقدم بر پیروی از برنامه: یکی از مزایای اصلی مدیریت پروژه Agile این است که تیم‌ها را انعطاف ‌پذیر می‌کند. این فریم ورک اجازه می‌دهد تیم‌ها به سرعت استراتژی‌ها و گردش کاری خود را بدون از دست دادن کل پروژه تغییر دهند.

دوازده اصل متدلوژی Agile چیست؟

چهار ارزش Agile ستون‌های متدلوژی چابک هستند. تیم های توسعه دوازده اصل از این ارزش ها توسعه داده اند. این اصول می‌توانند به راحتی با نیازهای تیم توسعه تطبیق داده شوند. دوازده اصل استفاده شده در متدلوژی  اجایل عبارتند از:

1. جلب رضایت مشتریان از طریق بهبود و تحویل مستمر و زودهنگام
2. پذیرش تغییرات حتی در مراحل پایانی پروژه
3. تحویل ارزش به ‌صورت مکرر
4. ایجاد همکاری تیم ها در پروژه‌ها
5. ساخت پروژه‌ها توسط افراد با انگیزه و متعهد
6. موثرترین راه ارتباط، ارتباط رو در رو و یا تماس‌های ویدیویی است
7. محصول نرم ‌افزار کاربردی، معیار اصلی پیشرفت است
8. حفظ سرعت کاری پایدار در طول پروژه
9. بهبود مداوم باعث افزایش چابکی می‌شود
10. سادگی در ارائه راه حل ضروری است
11. تیم‌هایی که خود را سازمان ‌دهی می کنند، بیشترین ارزش را ایجاد می‌کنند
12. بازخورد منظم و اطلاح روش کار برای افزایش اثربخشی

مزایا و معایب متدلوژی Agile در توسعه نرم ‌افزار

توسعه نرم ‌افزار به روش چابک به ‌عنوان یکی از متدلوژی‌های محبوب در صنعت فناوری اطلاعات شناخته می‌شود. این روش به دلیل قابلیت انعطاف ‌پذیری و توانایی انطباق با تغییرات، مورد توجه بسیاری از تیم‌های توسعه قرار گرفته است. در ادامه به بررسی مزایا و معایب اجایل در توسعه نرم ‌افزار می پردازیم.

مزایای Agile

1. انعطاف ‌پذیری بالا: انعطاف‌ پذیری به توسعه ‌دهندگان اجازه می‌دهد تا با تغییرات و بازخوردهای مشتری به طور مداوم سازگار شوند.
2. ارتباط مستمر با مشتری: این امر باعث می‌شود تا نیازهای واقعی مشتری بهتر درک شود و محصول نهایی با انتظارات آن‌ها هماهنگ باشد.
3. تحویل سریع‌تر: تقسیم پروژه به بخش‌های کوچک‌تر و قابل مدیریت (اسپرینت‌ها) باعث می‌شود تا تحویل قابلیت‌ها و ویژگی‌های جدید به صورت دوره‌ای و با سرعت بیشتری انجام شود.
4. بهبود کیفیت محصول: بازبینی‌های مکرر و تست‌های مداوم در طول توسعه، بهبود کیفیت نهایی محصول را تضمین می‌کند. خطاها و مشکلات سریع‌تر شناسایی و رفع می‌شوند.
5. تیم‌های خود سازمانده: در متدلوژی Agile، تیم‌ها به خود سازماندهی و تصمیم ‌گیری مستقل تشویق می‌شوند. این استقلال باعث افزایش انگیزه و بهره‌وری تیم می‌شود.
6. بهبود مداوم: جلسات بازنگری و بازتاب به تیم‌ها کمک می‌کند تا به طور مداوم فرآیندها و عملکرد خود را بهبود دهند.

معایب Agile

1. عدم ثبات در مستندات: به دلیل تمرکز بر تعاملات و ارتباطات، ممکن است مستندات کاملی از پروژه وجود نداشته باشد. این امر می‌تواند در بلندمدت مشکلاتی ایجاد کند، به‌ خصوص در پروژه‌های بزرگ و پیچیده.
2. نیاز به تجربه و مهارت بالا: تیم‌های Agile باید تجربه و مهارت کافی در مدیریت پروژه‌ها به روش اجایل داشته باشند. کمبود تجربه می‌تواند منجر به سوء مدیریت و کاهش کیفیت محصول شود.
3. پتانسیل برای افزایش فشار کاری: تحویل سریع ‌تر و بازبینی‌ های مکرر می‌تواند منجر به افزایش فشار کاری بر روی تیم‌ها شود. این امر ممکن است باعث خستگی و کاهش انگیزه تیم شود.
4. عدم قطعیت در زمان‌ بندی و هزینه: با توجه به ماهیت انعطاف‌ پذیر متدلوژی چابک، پیش‌ بینی دقیق زمان و هزینه پروژه ممکن است دشوار باشد. این امر می‌تواند برای برخی مشتریان و ذینفعان نگران‌ کننده باشد.
5. چالش‌ هماهنگی در تیم‌ های بزرگ: هماهنگی و ارتباط در تیم‌های بزرگ با استفاده از متدلوژی Agile می‌تواند چالش ‌برانگیز باشد. مدیریت ارتباطات و تعاملات در تیم‌های بزرگ نیازمند ابزارها و روش‌ های مناسب است.

مراحل چرخه عمر Agile

چرخه عمر اجایل یک فرآیند تکرار پذیر برای توسعه نرم ‌افزار است که بر تعاملات مکرر، تحویل و بهبود مداوم تأکید دارد.

 این چرخه معمولاً شامل چندین مرحله است که در تکرارهای کوتاه مدت (اسپرینت‌ها) اجرا می‌شوند. هر اسپرینت معمولاً بین ۱ تا ۴ هفته طول می‌کشد. چرخه عمر Agile شامل مراحل زیر است:

1. برنامه ‌ریزی اسپرینت (Sprint Planning)

• هدف: تعیین اهداف و برنامه‌ ریزی کارهای اسپرینت
• فعالیت‌ها: تیم توسعه و صاحبان محصول (Product Owners) با هم به بررسی و اولویت‌ بندی لیست کارها (Backlog) می‌پردازند. آیتم‌های اولویت‌دار برای انجام در اسپرینت انتخاب می‌شوند.
• خروجی: لیست کارهای مشخص شده برای اسپرینت (Sprint Backlog).

2. اجرای اسپرینت (Sprint Execution)

• هدف: پیاده‌ سازی و انجام کارهای برنامه ‌ریزی شده در اسپرینت.
• فعالیت‌ها: تیم توسعه کارهای مشخص شده در Sprint Backlog را انجام می‌دهد که شامل طراحی، توسعه، تست و مستند سازی است.
• خروجی: نرم ‌افزار عملیاتی و تکمیل شده برای بازنگری.

3. جلسات روزانه (Daily Stand-ups)

• هدف: هماهنگی و ارتباط مستمر بین اعضای تیم.
• فعالیت‌ها: جلسات کوتاه روزانه که در آن هر عضو تیم وضعیت کارهای خود را گزارش می‌دهد و مسائل و موانع را مطرح می‌کند.
• خروجی: بهبود هماهنگی و شناسایی سریع موانع.

4. بازنگری اسپرینت (Sprint Review)

• هدف: ارائه نتایج و دستاوردهای اسپرینت به صاحبان محصول و ذینفعان.
• فعالیت‌ها: تیم توسعه نتایج اسپرینت را به مشتریان و ذینفعان نشان می‌دهد و بازخورد دریافت می‌کند.
• خروجی: بازخورد مشتریان و ذینفعان برای بهبود و تنظیم کارهای آینده.

5. بازخورد اسپرینت (Sprint Retrospective)

• هدف: بررسی عملکرد تیم و بهبود فرآیندهای کاری.
• فعالیت‌ها: تیم به بررسی عملکرد خود در اسپرینت گذشته می‌پردازد، نقاط قوت و ضعف را شناسایی می‌کند و برای بهبود فرآیندها برنامه ‌ریزی می‌کند.
• خروجی: برنامه‌های بهبود برای اسپرینت‌های آینده.

چرخه عمر اجایل ممکن است بسته به چارچوب یا متدلوژی  مورد استفاده (مانند اسکرام، کانبان، XP ) متفاوت باشد.

متدلوژی‌های Agile

متدلوژی چابک چندین روش مختلف را در توسعه نرم افزار پوشش می دهد. در اینجا به معرفی چندین متدلوژی رایج اجایل می پردازیم:

Kanban

یک رویکرد بصری به Agile است که تیم‌ها از ابزارهای بورد آنلاین Kanban برای نشان دادن وضعیت کارها در فرآیند توسعه استفاده می‌کنند.

Scrum

یک متدلوژی  رایج اجایل برای تیم‌های کوچک است که شامل اسپرینت‌ها و جلسات روزانه است.

اسکرام یک روش معمول برای تیم های کوچک است و همچنین شامل sprints می شود.

 Extreme Programming (XP)

همانند Scrum ، نسخه ها و تکرارهای منظم وجود دارد، اما XP در رویکرد خود بسیار فنی تر است.

پنج ارزش XP برای کار موثرتر تیم عبارتند از:

ارتباطات، سادگی، بازخورد، شجاعت ، احترام.

Adaptive Project Framework (APF)

فریم ورک پروژه تطبیقی (APF)، از این اصل پیروی می کند که در پروژه‌های IT عوامل ناشناخته ممکن است در هر زمان ظاهر شوند. همچنین منابع پروژه می توانند در هر زمان تغییر کنند. به عنوان مثال، بودجه ، جدول زمانی یا اعضای تیم می تولنند تغییر کنند.

Extreme Project Management (XPM)

مدیریت پروژه اکستریم (XPM) اغلب برای پروژه‌های بسیار پیچیده با سطح بالای عدم قطعیت استفاده می شود. این رویکرد Agile شامل سازگاری مداوم فرایندها تا زمانی  است که منجر به نتیجه مطلوب شود.    XPM نیاز به انعطاف پذیری زیادی دارد.  به همین دلیل هر اسپرینت کوتاه است ،حداکثر چند هفته.  

Adaptive Software Development (ASD)

توسعه نرم ‌افزار تطبیقی (ASD) بر تطبیق و سازگاری مداوم تمرکز دارد و شامل فازهای گمانه‌ زنی، همکاری و یادگیری است. به دلیل ساختار غیر خطی ان، همپوشانی فازها معمولی است. تکرار مداوم سه مرحله به اعضای تیم کمک کند تا مشکلات را بسیار سریعتر از روش های استاندارد مدیریت پروژه شناسایی و حل کنند.

Dynamic Systems Development Method (DSDM)

روش توسعه سیستم‌های دینامیک (DSDM) بر کل چرخه حیات پروژه تمرکز دارد. به همین دلیل، DSDM بر خلاف سایر روش های متدلوژی چابک، ساختار و پایه دقیق تری دارد.  چهار مرحله اصلی DSDM عبارتند از:

امکان سنجی و مطالعه کسب و کار،حالت عملکردی یا تکرار نمونه اولیه، طراحی و ساخت تکرار، اجرا و پیاده سازی.

Feature Driven Development (FDD)

توسعه مبتنی بر ویژگی (FDD) ترکیبی از بهترین شیوه های متدلوژی اجایل است که بر ویژگی‌های دقیق نرم ‌افزار تمرکز دارد. FDD به شدت به ورودی مشتری متکی است و بر اساس آن الویت بندی می کند.

نتیجه ‌گیری

متدلوژی Agile با انعطاف ‌پذیری و امکان تعامل مداوم با مشتری، می‌تواند به بهبود کیفیت و سرعت تحویل محصولات نرم ‌افزاری کمک کند. با این حال، نیاز به تجربه و مهارت بالا دارد . همچنین مستند سازی و هماهنگی در تیم‌های بزرگ، از چالش‌های این روش محسوب می‌شوند. با درک مزایا و معایب متدلوژی چابک، تیم‌ها می‌توانند تصمیمات بهتری در مورد انتخاب متدلوژی  مناسب برای توسعه پروژه‌های خود بگیرند.

مطالب مرتبط : مهندسی قابلیت اطمینان سایت (SRE) به چه معناست ؟

مطالب مرتبط