مدل هوش مصنوعی چینی  DeepSeek R1، که توسط استارت ‌آپ چینی DeepSeek توسعه یافته است، توانسته تحریم‌های آمریکا را به فرصتی برای نوآوری تبدیل کند. این مدل جدید که به صورت متن‌ باز ارائه شده، در چندین معیار کلیدی عملکردی مشابه یا حتی بهتر از ChatGPT o1  شرکت OpenAI نشان داده است، در حالی که هزینه‌های کمتری را به همراه دارد.

این دستاورد نه تنها توجه جامعه جهانی هوش مصنوعی را به خود جلب کرده، بلکه نشان می‌دهد که چگونه محدودیت‌ها می‌توانند به عنوان محرکی برای پیشرفت عمل کنند.

  تحریم‌ها به جای تضعیف، باعث تقویت نوآوری شدند 

با وجود محدودیت‌های اعمال ‌شده توسط آمریکا بر صادرات تراشه‌های پیشرفته به چین، شرکت‌های هوش مصنوعی چینی مانند DeepSeek به جای تضعیف، به سمت نوآوری و بهینه‌ سازی منابع حرکت کرده‌اند. این تحریم‌ها به جای کاهش توانایی‌های چین در حوزه هوش مصنوعی، باعث شده‌اند تا شرکت‌ها به دنبال راه‌ حل‌های خلاقانه‌تری برای کاهش وابستگی به سخت‌ افزارهای پیشرفته باشند. به گفته متخصصان، این تحریم‌ها نه تنها نتوانسته‌اند چین را متوقف کنند، بلکه به عنوان عاملی برای افزایش کارایی و همکاری‌های داخلی عمل کرده‌اند.

پشت پرده موفقیت  DeepSeek

موفقیت DeepSeek حتی با وجود تحریم‌های روزافزون آمریکا علیه شرکت‌های چینی و محدودیت‌هایی که بر واردات تراشه‌های پیشرفته به چین تحمیل شده، شگفت‌انگیزتر می‌شود. این تحریم‌ها به طور خاص شامل تراشه‌های Nvidia می‌شود که توان پردازشی آنها برای بازار چین محدود شده است. با این حال، شواهد اولیه نشان می‌دهد که این محدودیت‌ها به جای تضعیف توانایی‌های هوش مصنوعی چین، باعث ایجاد نوآوری‌هایی در استارتاپ‌هایی مانند DeepSeek شده است. این شرکت‌ها توانسته‌اند مدل‌های خود را به گونه‌ای طراحی کنند که بر بهینه‌سازی مصرف منابع، هم‌افزایی و همکاری تأکید دارند.

 مدل DeepSeek R1  : عملکردی چشم‌گیر با منابع محدود 

DeepSeek R1  با استفاده از یک رویکرد زنجیره‌ای تفکر (chain of thought) مشابه ChatGPT o1، توانسته است وظایف پیچیده‌ای مانند حل مسائل ریاضی و کد نویسی را با دقت بالا انجام دهد. این مدل با بهینه‌ سازی فرآیند آموزش و کاهش فشار بر روی GPUها، توانسته است عملکردی قابل ‌توجه با منابع محدود ارائه دهد.

آنچه در مورد R1 بیشتر از همه جالب توجه است، سادگی مهندسی آن است. DeepSeek  به جای تمرکز بر جزئیات هر مرحله منطقی، به دنبال پاسخ‌های دقیق بود. این امر در حالی که سطح بالایی از اثربخشی را حفظ می کرد،  زمان محاسبات را به طور قابل توجهی کاهش داد.

 تأثیر تحریم‌ها بر نوآوری در هوش مصنوعی چینی

بنیان ‌گذاران  DeepSeek، پیش‌ بینی تحریم‌ها را کرده بودند و تعداد قابل ‌توجهی از تراشه‌های Nvidia A100 را قبل از ممنوعیت صادرات به چین، ذخیره کرده بود. این ذخیره ‌سازی به DeepSeek امکان داد تا با ترکیب این تراشه‌ها با تراشه‌های کم ‌مصرف‌تر، مدل‌های خود را توسعه دهد.

به گزارش رسانه های چینی، این شرکت بیش از ۱۰,۰۰۰ واحد از این تراشه‌ها را در اختیار دارد، در حالی که برخی برآوردها این عدد را تا ۵۰,۰۰۰ واحد نیز تخمین می‌زنند. این رویکرد نشان می‌دهد که شرکت‌های چینی چگونه می‌توانند با محدودیت‌ها سازگار شده و از آن‌ها به عنوان فرصتی برای پیشرفت استفاده کنند.

 دیگر چالش‌های شرکت‌های چینی 

علاوه بر تحریم‌های تراشه، شرکت‌های چینی با چالش‌های دیگری نیز مواجه هستند. بیشتر شرکت‌های چینی باید دو برابر قدرت محاسباتی مصرف کنند تا به نتایج مشابه برسند. این مسئله، همراه با شکاف‌های کارایی داده‌ها، به این معناست که ممکن است به چهار برابر قدرت محاسباتی بیشتر نیاز داشته باشند.

هدف ان ها این است که به طور مداوم این شکاف‌ها را کاهش دهند. این شرکت‌ها توانسته‌اند مدل‌های خود را به گونه‌ای طراحی کنند که بر بهینه‌سازی مصرف منابع، هم‌افزایی و همکاری تأکید دارند.

با این حال، DeepSeek  توانسته است با کاهش استفاده از حافظه و افزایش سرعت محاسبات، بدون کاهش چشمگیر دقت، به نتایج قابل ‌توجهی دست یابد.

 حرکت به سمت متن ‌باز و همکاری‌های صنعتی 

شرکت‌های چینی به طور فزاینده‌ای به سمت اصول متن ‌باز حرکت کرده‌اند. به عنوان مثال، Alibaba Cloud  بیش از ۱۰۰ مدل هوش مصنوعی متن‌ باز را منتشر کرده است که از ۲۹ زبان پشتیبانی می‌کنند و کاربردهای متنوعی از جمله کد نویسی و ریاضیات را پوشش می‌دهند.

به همین ترتیب، استارت‌آپ‌هایی مانند Minimax و ۰۱ AI  نیز مدل‌های خود را به صورت متن‌ باز ارائه داده‌اند. بر اساس گزارش یک موسسه تحقیقاتی وابسته به دولت چین، تعداد مدل‌های بزرگ زبان هوش مصنوعی در سراسر جهان به ۱,۳۲۸ مورد رسیده است که ۳۶٪ از آن‌ها متعلق به چین است. این آمار چین را به عنوان دومین کشور پیشرو در حوزه هوش مصنوعی پس از آمریکا قرار می‌دهد.

افزایش تأکید بر روی تکنولوژی‌های سبز و مصرف انرژی

یکی از چالش‌های جدی که مدل‌های هوش مصنوعی با آن روبه‌رو هستند، مصرف بالای انرژی است. در پاسخ به این چالش، شرکت‌های چینی، از جمله  DeepSeek، به توسعه مدل‌هایی پرداخته‌اند که نه تنها بهینه‌تر از نظر مصرف منابع پردازشی هستند، بلکه در زمینه مصرف انرژی نیز کارآمدتر شده‌اند.

به طور مثال، مدل DeepSeek R1  و نسخه‌های کوچکتر آن که امکان اجرای محلی بر روی لپ‌تاپ‌ها را فراهم می‌کنند، به وضوح بر کاهش مصرف انرژی و بهینه‌ سازی منابع تأکید دارند. این رویکرد باعث می‌شود که نه تنها هزینه‌های عملیاتی کاهش یابد، بلکه به افزایش پایداری و کاهش اثرات زیست‌ محیطی نیز کمک کند.

رشد سریع فناوری‌های نسل بعدی در چین

چین به طور مستمر در حال سرمایه ‌گذاری در تکنولوژی‌های نسل بعدی مانند هوش مصنوعی کوانتومی است که می‌تواند به عنوان یک گام مهم در آینده AI به شمار رود. با توجه به نوآوری‌های اخیر در این حوزه، ممکن است در آینده‌ای نزدیک شاهد توسعه مدل‌های هوش مصنوعی باشیم که به مراتب پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر از مدل‌های فعلی مثل DeepSeek R1  و ChatGPT باشند. این پیشرفت‌ها می‌توانند تأثیر عمیقی بر رقابت جهانی در حوزه هوش مصنوعی بگذارند و توانایی‌های جدیدی را در این صنعت به ارمغان بیاورند.

 آینده هوش مصنوعی چین در سایه تحریم‌ها 

تحریم‌های آمریکا شرکت‌های چینی را به سمتی سوق داده است که باید با منابع محاسباتی محدود خود بسیار کارآمدتر عمل کنند. احتمالاً در آینده شاهد ادغام‌های بیشتری در این صنعت خواهیم بود، چرا که کمبود منابع محاسباتی یک چالش بزرگ است. این روند ممکن است از هم اکنون آغاز شده باشد، چرا که دو هفته پیش، Alibaba Cloud اعلام کرد که با استارت‌آپ ۰۱.AI، همکاری کرده و یک «آزمایشگاه مدل بزرگ صنعتی» ایجاد کرده‌اند.

 نتیجه ‌گیری 

تحریم‌های آمریکا نه تنها نتوانسته است پیشرفت هوش مصنوعی چین را متوقف کند، بلکه به عنوان محرکی برای نوآوری و بهینه ‌سازی منابع عمل کرده است. مدل DeepSeek R1  نمونه‌ای از این موفقیت است که نشان می‌دهد چگونه محدودیت‌ها می‌توانند به فرصتی برای پیشرفت تبدیل شوند.

با ادامه این روند، چین به عنوان یکی از بازیگران اصلی در حوزه هوش مصنوعی جهانی باقی خواهد ماند و احتمالاً شاهد نوآوری‌های بیشتری از سوی شرکت‌های چینی خواهیم بود.